جالب اینجاست که هر نوازنده ای در هر سطح تکنیکی، ممکن است با ریتمی مواجه شود که برای مدّتی ذهن و فکر او را درگیر اجرای صحیح آن کند. مواجهه مؤلف گرانقدر جناب استاد پورتراب با پرسشی درباره ی چگونگی اجرای همزمان چهار نت دولاچنگ در دست راست و سه نت چنگ تریوله در دست چپ (در ایمپرومپتوی دو دیز مینور شوپن) در سالهای بسیار دور، ایده‌ی نگارش کتابی ارزشمند در باب تحلیل ریتم را فراهم آورده است.
یکی از راه حل های پیشنهادی برای رویارویی با الگوهای پیچیده‌ی ریتم، استفاده از روش وزن خوانی واژگانی است. البته پیش از این کتاب، کتابهای دیگری نظیر وزن خوانی (علی اکبر شکارچی) و وزن خوانی واژگانی (ارشد طهماسبی) نیز با استفاده از روش مشابهی سعی داشتند راه حلی ساده و کارامد را برای تفسیر و اجرای الگوهای ریتمیک ارائه کنند ولی در هر دو کتاب وزن خوانی در یک خط ملودی مورد بحث قرار گرفته است.
جالب است بدانید استفاده از کلمات برای کمک به اجرای دقیق ریتم در موسیقی غرب سالهاست که مورد استفاده‌ی مدرسین موسیقی قرار می‌گیرد. یکی از مشهور ترین آنها سیستم Ta-Titi است که در روش کُدَلی به کار گرفته شده است. در این سیستم که توسط زولتان کُدَلی (Zoltán Kodály) آهنگساز مجارستانی بنیان نهاده شد است از سیلابها برای بیان ریتم استفاده می‌شود. به عنوان مثال برای نتهای سیاه از سیلاب Ta و برای یک جفت نت چنگ از سیلاب ti-ti استفاده می‌شود. در واقع از کوتاه و بلندی سیلاب ها برای بیان طول مدت نتهای مختلف استفاده می‌شود.
کتاب شیوِۀ اجرای تقسیمات ناهمگون زمانی دست راست و چپ در ساز پیانو با در نظر گرفتن قابلیتهای ساز پیانو در اجرای همزمان ریتمهای متفاوت در دستان راست و چپ، استفاده از این تکنیک را به طور مفصل مورد بررسی قرار داده است. در صفحات اولیه کتاب، نگارنده موضوع ریتم را از دریچه ریاضیات مورد بررسی قرار میدهد. چگونه می توانیم سه نت تریوله‌ی چنگ در دست راست را را در زمان 4 نت دولاچنگ دست چپ بنوازیم ... و یا 6 نت سیاه دست راست را در زمان 4 نت دست چپ....؟ مفهوم «کوچکترین مضرب مشترک» در اینجا به کمک ما آمده و با در نظر گرفتن عدد 12 برای هر دو مثال می توانیم این مسئله را به سادگی حل کنیم. در واقع عدد 12 بر هر دو عدد 4 و 3 بخش پذیر است و در نتیجه با شمارش 12 عدد پی در پی میتوانیم لحظه ی ضربه خوردن هریک از نتها را با دقت 100 درصد پیش بینی کنیم.
از این روش می‌توان برای تحلیل پیچیده ترین ریتمها استفاده نمود. دشواری استفاده از شمارش اعداد، به ویژه در زمانی که کوچکترین مضرب مشترک، عددی بیش از ۱۰ باشد(به دلیل دو یا سه سیلابی شدن اعداد بزرگتر از ۱۰، نظیر یازده و دوازده) موجب می‌شود تا نگارنده در ادامه این راه حل ریاضی‌وار را با وزن‌خوانی به کمک سیلابها پیوند زده و آن را برای استفاده‌ی عموم آماده کند. به عنوان مثال همانطور که در شکل زیر می‌بیند از عبارت «تار به تاراج رفت» برای تحلیل دو ریتم متفاوت در دست راست و چپ استفاده شده است( از چپ به راست بخوانید):
نویسنده مدعی است که این نگاه( ترکیب محاسبات دقیق ریاضی به همراه سیلابها) تا‌کنون در هیچ یک از کشورهای پیشرفته معرفی نشده است و این کتاب اولین بار در دنیا از این دریچه به این موضوع پرداخته است. اگر شما نیز علاقه‌مندید تا در تحلیل اجرای همزمان ریتمهای پیچیده خبره شوید توصیه می‌کنیم این کتاب ارزشمند را تهیه و مطالعه نمایید.
======================
عنوان : شیوِۀ اجرای تقسیمات ناهمگون زمانی دست راست و چپ در ساز پیانو
نویسنده : مصطفی کمال پورتراب
ناشر : سوره مهر
سال انتشار : ۱۳۹۴
تعداد صفحات :۱۱۲
قطع : رحلی خشتی
=====================
