============================
منبع : وب سایت PTG، وب سایت شرکتهای YAMAHA و ROLAND
مترجم: محسن جوزی
===========================
در شروع اجازه بدهید تا به چند نکته کلیدی در مورد پیانو بپردازیم. قدمت پیانوهای مدرن به حدود 300 سال میرسد. بارتولومئو کریستوفوری اولین ساز پیانوفورته را در ایتالیا اختراع نمود که در آن از مکانیزم چکش برای به ارتعاش درآوردن سیمها استفاده می شد. ارتعاش سیم در بسیاری از سازها(سازهای زهی) منبع ایجاد صوت می باشد ولی تفاوت پیانو با سایر سازهای زهی در این است که برخلاف آنها، صدای پیانو در اثر کوبش چکشها به سیم ایجاد میشود و نه با زخمه زدن و یا کشیدن آرشه بر روی سیم. با اختراع این ساز امکان ایجاد شدتهای مختلف صوت ( قابلیتی که در سازهای کلاویه ای قبل از آن، نظیر هارپسیکورد، وجود نداشت) فراهم شده و نوازنده میتواند احساس بیشتری به موسیقی خود بدهد.
پیانوی ساخته شده توسط بارتولومئو کریستوفوری در سال ۱۷۲۰
پیانوهای آکوستیک تقریبا از 10000 قطعه متفاوت تشکیل شده اند و از لحاظ ساختار به دو دسته کلی تقسیم میشوند: پیانوهای گرند و پیانوهای دیواری (upright). پیانوهای گرند به صورت افقی بوده و طول آنها بین 120 تا 270 سانتیمتر (و حتی بیشتر از آن) است. سیمهای گرند پیانو به صورت افقی و موازی با زمین قرار گرفته است و چکشها پس از ضربه زدن به سیم با نیروی وزن خود به پایین برمی گردند. پیانوهای دیواری بر اساس ارتفاع به سه دسته اسپینت (91 تا 96 سانتیمتر)، کنسول ( 96 تا 106 سانتیمتر) و استودیو (بلند تر از 106 سانتیمتر) تقسیم میشوند. در پیانوهای دیواری سیم ها به صورت عمودی نسبت به زمین قرار گرفته اند و بنابراین این پیانوها بهترین انتخاب برای اتاق های کوچک محسوب می شوند. اكشن پیانوی دیواری نوع تغییر یافته‌ی اکشن پیانوی گرند است.
پیانوهای دیجیتال ابزارهایی الکترونیکی هستند که بر مبنای باز پخش صدای پیانو ضبط شده (که در حافظه‌ی آنها جای داده شده است) کار میکنند. تعداد کلاویه ها در پیانوهای دیجیتال بین 61 تا 88 کلید است ولی از چکش، سیم و بسیاری از اجزای متحرک که در پیانوهای آکوستیک یافت میشود خبری نیست. سرعت و كیفیت ضربه‌ی وارد شده به کلاویه از طریق 1 تا 4 حسگر (تعداد حسگر ها در پیانوهای مختلف متفاوت است) اندازه گیری شده و به بخش تحلیل و پردازش صدا منتقل میشود. با افزایش تعداد حسگر ها كه ممكن است از نوع تماسی یا نوری باشد، تحلیل سرعت و كیفیت لمس كلاویه با دقت بیشتری انجام می‌گیرد. پیانوهای دیجیتال با کیفیت معمولا دارای کلاویه های سنگین (weighted) هستند تا بتوانند حسی مشابه با پیانوهای اکوستیک را شبیه سازی كنند. در برخی از انواع گرانبهای این پیانوها وزن کلاویه ها همانند پیانوهای آکوستیک متفاوت است، به طوری‌که با حرکت به سمت راست، وزن کلاویه ها سبک تر میشود.
تغییر وزن و اندازه‌ی چکشها در پیانوی آکوستیک
در مدلهای گرانتر سیستم رها سازی (escapement) تعبیه شده است که مکانیزم رهاسازی در پیانوهای آکوستیک را شبیه سازی می‌کند. در این پیانوها به هنگام نواختن بسیار آرام کلیدها (پیانیسیمو) احساس می‌كنید كلاویه در میانه‌ی راه به مقدار بسیار ناچیزی در مقابل فشار رو به پایین مقاومت نشان می دهد و پس از آن به راحتی تا انتهای عمق كلید پایین می‌رود. کیبوردها و ارگ های الکترونیکی عموما فاقد این نوع کلاویه ها هستند و کلیدها به کمک نیروی فنر بالا می آیند. صدای پیانوهای دیجیتال از طریق بلندگوهای نصب شده بر روی آنها و یا هدفون قابل شنیدن است.
مقایسه‌ی اکشن چوبی پیانوی دیجیتال و گرند پیانوی Kawai. استفاده از وزنه و حسگر در اکشن پیانوی دیجیتال به خوبی قابل مشاهده است.
اگر در محیطی آپارتمانی زندگی می کنید و صدای بلند پیانو آکوستیک محدودیت ایجاد می‌کند، عموما پیانوهای آکوستیک به کار شما نمی آیند، چرا که صدای آنها به اندازه ی پیانو های دیجیتال قابل کنترل نیست. افراد بسیاری هستند که به دلیل این محدودیت نمیتوانند از پیانوی آکوستیک گرانبهای خود به خوبی استفاده کنند. شاید بزرگترین مزیت پیانوهای دیجیتال امکان کاهش صدای و استفاده از هدفون باشد. البته این مشکل را میتوانید با نصب سیستم Silent بر روی پیانوهای آکوستیک نیز برطرف نمایید. یکی دیگر از مزیتهای پیانوهای دیجیتال امکان انتقال اطلاعات آن به کامپیوتر و استفاده از نرم افزاری های تولید موسیقی است. شما میتوانید با استفاده از رابط MIDI پیانو خود را به کامپیوتر وصل کرده و ازمزایای بیشمار آن بهره مند شوید.
در هنگام خرید پیانو همواره سعی کنید تا با کیفیت ترین آنها را انتخاب نمایید. سعی کنید انواع مختلف پیانوهای دیجیتال و آکوستیک با قیمتهای متفاوت را امتحان کنید و قطعه ای بر روی آن بنوازید تا با کلاویه ها و جنس صدای آنها آشنا شوید. برای بهتر آشنا شدن با ویژگیهای پیانوهای مختلف میتوانید برخی از توصیه‌های زیر را بر روی پیانو امتحان کنید تا به صدا و سلیقه دلخواهتان نزدیکتر شوید. پس از انتخاب محدوده قیمتی و نوع پیانو میتوانید از بین پیانوهای موجود در این محدوده انتخاب خود را نهایی نمایید.
توصيه‌هايی برای انتخاب صحيح پیانو
- نتهای مختلفی را در محدوده بم(سمت چپ) ، وسط و زیر(سمت راست) ساز بنوازید. آیا صدایی که میشنوید شفاف و واضح است. آیا صدای قسمت بم غنی و پر است؟ وقتی نتهای قسمت زیر (راست) را می‌نوازید دقیقا چه صدایی میشنوید؟
- در قسمتهای مختلف : بم، وسط و زیر، کلیدها را با شدتهای قوی و ضعیف بنوازید.آیا تفاوتی احساس میکنید؟
- چند نت متفاوت را همزمان نواخته و آکوردهای متعددی را بر روی کلیدها بنوازید. با این کار میزان سفتی کلیدها را امتحان کنید. برخی افراد به دنبال تاچ سبک (حالتی که کلیدها به راحتی پایین می روند) هستند و برخی دیگر تاچ سنگین را ترجیح می‌دهند. البته سلیقه‌‌ی شما در انتخاب سبک یا سنگین بودن تاچ پیانو به سَبک و نوع موسیقی که می‌نوازید هم بستگی دارد.
- چند تریل و ترمولوی سریع را بر روی کلیدها امتحان کنید. سپس تعدادی نت را به صورت استاکاتو (نتهای کوتاه و مقطع) بنوازید. آیا وقتی دست خود را از روی کلید برمی دارید صدای آن کلید بلافاصله قطع میشود؟
- پدالها را امتحان کنید. آیا وقتی پدال سمت راست را فشار میدهید صدای تمامی کلیدهای نواخته شده به طور یکسان ادامه می یابد؟ آیا با فشار دادن پدال سمت چپ صدای پیانو کمی نرمتر میشود؟ این کار را در پیانوهای دیجیتال نیز انجام دهید تا تاثیر آن را بر روی کیفیت و حجم صدا لمس کنید( برای ارزيابی صحیح عملكرد پدالها توصيه میشود تا در محيطی ساكت و آرام اين كار را انجام شود).
- یک قطعه بر روی پیانو مدنظرتان بنوازید. آیا صدای این پیانو تاثیری در بهتر نواختن این قطعه دارد؟ آیا وقتی این قطعه را اجرا میکنید حس خوبی دارید؟
مقایسه ویژگیهای پیانوهای آکوستیک و دیجیتال
ویژگی |
پیانوی آکوستیک |
پیانوی دیجیتال |
| منبع ایجاد صدا | ارتعاش سیمها به وسیله ضربه چکشها و تقویت صدای ایجاد شده توسط رزونانس صفحه چوبی ساز | باز‌پخش صدای ضبط شده پیانو که در حافظه آن بارگذاری شده است. صدا از طریق هدفون و یا بلندگوهای نصب شده بر روی پیانو قابل شنیدن است. |
| کیفیت صدا | قابلیت ایجاد کلیه جنبه های بیانی و اجرایی (با توجه به مهارت نوازنده )را دارد. | در نمونه های ارزان قیمت فاقد تمامی جنبه های بیانی و اجرایی می باشد ولی در سالهای اخیر پیشرفتهای چشمگیری در شبیه سازی مفاهیم بیانی صورت گرفته است و سازهایی با کیفت صدا و تاچ بسیار بالا معرفی شده اند. |
| تعداد کلیدها | عموما 88 کلید در سایز کامل (در برخی از پیانو های قدیمی 85 کلید نیز دیده میشود) | 61 تا 88 کلید (ممکن است در برخی نمونه های ارزان قیمت ابعاد كلیدها كوچكتر باشند) |
| حساسیت تاچ (touch sensitivity) | مکانیزم اکشن (حرکت قطعات متحرک اکشن) امکان کنترل رنگ و شدت صدا را به نوازنده می دهد. | در نمونه های ارزان قیمت کنترل محدودی بر روی رنگ و شدت صدا وجود دارد ولی در سالهای اخیرسازندگان معتبر با استفاده از اكشن هایی با سه یا چهار سنسور توانسته اند بسیاری از قابلیت های پیانوهای آكوستیك را شبیه سازی كنند. |
| پدال ها | 2 یا سه پدال (عموما پدال وسط در پیانوهای دیواری به عنوان silent و در گرند پیانوها به عنوان Sostenuto عمل می کند). | 3 پدال ( عموما پدال وسط همانند گرند پیانو نقش Sostenuto را برعهده دارد) در نمونه های ارزان قیمت ممکن است پدال ها جداگانه فروخته شوند. |
| قیمت | پیانوهای دیواری 3500 تا 30000 دلار و پیانوهای گرند نیز در محدوده 7500 تا بیش از 85000 دلار فروخته می شوند. | 1000 تا 3000 دلار ( پیانوهایی که از نظر کیفیت به پیانوهای آکوستیک بیشتر شباهت داشته باشند ممکن است قیمتی بیش از 3000 دلار داشته باشند) |
| شکل ظاهری | مبله شده از جنس چوب با پرداخت های مختلف | در مدلهای گرانقیمت بسیار شبیه به پیانوهای آکوستیک می باشند. |
| مراقبت و نگهداری | 1 یا 2 بار در سال بایستی کوک شوند. کنترل رطوبت هوای اطراف آن از اهمیت بالایی برخوردار است. عدم رسیدگی و مراقبت موجب افت کیفیت صدای آن میشود. | نیاز به کوک و یا مراقبت خاص ندارند. |
| تعمیرات | پیانوهایی که به درستی از آنها مراقبت شود معمولا به تعمیرات خاصی نیاز ندارند. با بالارفتن عمر پیانو امکان بروز خوردگی و پارگی در قطعات آن بیشتر می شود. | در صورت بروز مشکل اساسی، هزینه تعمیرات آنها بسیار بالا می باشد. |
| ارزش ذاتی پس از استفاده | پیانوهای خوب ده ها سال عمر میکنند و حتی ممکن است پس از استفاده ارزشمندتر شوند. | با گذشت زمان افت قیمت بالایی دارند. |
| مناسب بودن برای آموزش پیانو | پیانوهای آکوستیک با کیفیت بالا قابلیت اجرای کلیه سبکهای موسیقی را دارند. برخی از مدرسین اعتقاد دارند که بعضی از مهارتها تنها بر روی پیانوی آکوستیک قابل یادگیری هستند. | نظرات متفاوتی در این خصوص وجود دارد. برخی از مدرسین با آموزش هنرجویان سطح بالا با استفاده از سازهای دیجیتال مخالفند. |
| وزن | 200 تا 500 کیلوگرم | 25 تا 100 کیلوگرم |
| قابلیت جابجایی | برای جابجایی به 2 یا تعداد بیشتری افراد مجرب و ابزار تخصصی نیاز است. | مدلهای ارزان را به تنهایی میتوان جابجا نمود. در مدلهای سنگینتر،علی الخصوص گرندهای دیجیتال استفاده از افراد مجرب برای حمل و نقل توصیه میشود. |
| امکانات الکترونیکی | در صورت نیاز می توان این امکانات را بر روی آنها نصب نموده و آنها را به کامپیوتر و یا سیستمهای استودیویی متصل نمود. | امکانات الکترونیکی به طور پیشفرض بر روی همه پیانوهای دیجیتال نصب شده است. برخی از آنها قابلیت ضبط با کیفیت صدا را برای مقاصد آهنگسازی دارند. امکان اتصال آنها به کامپیوتر با استفاده از کابل رابط MIDI یا USB وجود دارد. |
| منبع قدرت | نیاز ندارد | برق |
سوالات متداول درباره پیانوهای دیجیتال:
1-آیا استفاده از پیانوهای دیجیتال فرم دست را خراب می‌كند؟ به نظر میرسد عنوان این موضوع بیشتر یك ترفند تبلیغاتی برای فروش اجباری پیانوهای آكوستیك به شما باشد. مهمترین عامل در اشتباه فراگرفتن فرم دست عدم تدریس صحیح پیانو و در برخی مواقع عدم توجه و همكاری هنرجو در یادگیری فرم صحیح دست است. تاكید بیش از حد بر استقلال انگشتان و عدم استفاده از ساعد و بازو در اولین ماه‌های آموزش بیشترین ضربه را به فرم دست هنرجو می‌زند.
2- آیا در مراحل پیشرفته می‌توانیم از پیانوی دیجیتال استفاده كنیم؟ اگر امكان خرید پیانوی آكوستیك برای شما وجود نداشته باشد پاسخ این سوال بلی است. با توجه به اینكه در پیانوهای آكوستیك صدا به‌طور كاملا طبیعي ايجاد میشود، نوازنده به تدریج یاد می‌گیرد چگونه رنگهای صوتی مختلف را با تغییر در كیفیت لمس كلاویه ایجاد كند و در واقع كنترل تمامی جنبه های صدا بر عهده‌ی نوازنده است. در پیانوهای دیجیتال این موضوع به دلیل اینكه صدا از پیش ضبط شده است كمی دشوار (و در اغلب مدلهای ارزانقیمت تقريبا غیرممكن است) است. اما سازندگان معتبری نظیر رولند، یاماها و كاوایی با تولید پیانوهای دیجیتال بسیار پیچیده تا حدی این مشكل را حل كرده اند. پیانوهای دیجیتال گرانقیمت با به كارگیری تكنولوژی های بسیار پیشرفته می‌توانند اجرای اغلب تكنیكهای بسیار ظریف را بر روی سازهای دیجیتال فراهم كنند. البته باز هم باید توجه داشت كه به دلیل استفاده از بلندگو برای پخش صدا نمی توان شرایط آكوستیك مشابه با پیانوهای مكانیكی را از یك پیانوی دیجیتال انتظار داشت.
3- چه برندهایی بهترین پیانوهای دیجیتال را تولید می‌كنند؟ یاماها، رولند،كاوایی،کرگ، كاسیو،كورزویل و دایناتون را میتوان به عنوان جدی ترین تولید كنندگان پیانو دیجیتال نام برد. اغلب این برندها برای پوشش بودجه های مختلف، سازهای متنوعی را تولید می كنند، بنابراین به هنگام خرید سعی كنید پیانوها را با توجه محدوده‌ی قیمت آنهاارزیابی كنید. البته با توجه به گستردگی برندها و مدل های موجود گاهی تصمیم گیری نهایی دشوار میشود. پیش از قطعی کردن تصمیم خود برای خرید، بد نیست با استفاده از چند روش ساده پیانوی خود را مورد بررسی قرار دهید. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص پیانوهای دیجیتال میتوانید کتاب راهنمای جامع خرید پیانوهای دیجیتال را از اینجا دانلود کنید.
سوالات متداول درباره پیانوهای آكوستیك
1- آیا هر پیانوی آكوستیكی نسبت به پیانوی دیجیتال برتری دارد؟ خیر. خرید برخی از پیانوهای دست دوم و همچنین برخی از برندهای غیر استاندارد میتواند مشكلات بسیاری برای شما به همراه داشته باشد. اگر تخصص كافی در خرید پیانوی دست دوم ندارید و بودجه ی شما محدود است ممكن است پیانویی تهیه كنید كه نیاز به تعمیرات اساسی داشته باشد ومتاسفانه در برخی موارد ممكن است تعمیر مقرون به صرفه نباشد. در عین حال اغلب پیانوهای غیر استاندارد به دلیل استفاده از چوب و مواد اولیه‌ی نامرغوب مشكلات ساختاری دارند و با مسائلی نظیر عدم پایداری كوك و رگلاژ مواجه هستند. اگر بودجه ی شما كم است و توان خرید پیانوی آكوستیك خوب را ندارید بهتر است آموزش را با یك پیانوی دیجیتال مناسب شروع كنید و در آیندهی نزدیك با تامین بودجه و كسب آگاهی بیشتر، نسبت به خرید ساز آكوستیك اقدام كنید.
2- چه برندهایی معتبر هستند و رتبه بندی آنها چگونه است؟ برای پاسخ به این سوال بهتر است به این مطلب مراجعه نمایید. اگر برند پیانوی مورد نظر شما در جداول این مقاله موجود نبود حتما مطالعه‌ی دقیقتری در باره ی آن انجام دهید و با متخصصین معتمد مشورت كنید.متاسفانه برخی از برندهای موجود در ایران در هیچ كجای دنیا وجود خارجی ندارند! برای درك و مقایسه‌ی بهتر می توانید قیمت جهانی مدلهای مختلف پیانو را در این مطلب جستجو كنید. اگر فرصت بازدید و مقایسه‌ی مدلها و برندهای مختلف را ندارید میتوانید با مراجعه به مطلب مدلهای منتخب پیانوهای آکوستیک و دیجیتال ، چشم انداز بهتری درباره ی بهترین های بازار امروز داشته باشید.
3- آیا خرید پیانوی آكوستیك دست دوم بهتراز خرید ساز نو است؟ جواب این سوال بستگی به شرایط دارد. اگر شما تازه كار هستید و هیچ اطلاعی از مسائل فنی پیانو ندارید و از طرفی به فرد متخصص و معتمد دسترسی ندارید بهتر است ساز نو تهیه كنید، حتی اگر این كار نیازمند افزایش بودجه باشد. اگر تجربه‌ی نوازندگی دارید باز هم توصیه میشود با متخصص معتمد مشورت كنید و سعی كنید سوابق نگهداری پیانوی مورد نظرتان را به دست بیاورید. بسیاری از مشكلات پیانو در ظاهر خود را نشان نمی دهند و نیاز به كارشناسی دقیق دارند. در سالهای اخیر به علت افزایش نجومی قیمت پیانو افرادی نسبت به واردات پیانوهای بسیار قدیمی با عمر بیش از 20 سال اقدام كرده و با عناوینی نظیر اصل ژاپن و اصل آلمان سعی در فروش این پیانو ها به قیمت گزاف دارند. به یاد داشته باشید قیمت گذاری سازهای دست دوم بسیار سخت تر و پیچیده تر از سازهای نو است( برای اطلاع از نحوه قیمت گذاری اصولی سازهای دست دوم این مطلب را مطالعه نمایید). بسیاری از این پیانوها به دلیل گذشت زمان نیاز به تعمیرات اساسی داشته و تنها در صورتی ارزشمند هستند كه قطعات تعویض شده به صورت اوریجینال باشند و به درستی تعویض شده باشند، در غیر این صورت پیانوی شما ارزشی نخواهد داشت. لذا برای خرید چنین سازهایی همواره از سلامت و صحت تمامی اجزای پیانو اطمینان حاصل كنید.
4- آیا عدم رسیدگی به پیانوهای آكوستیك می تواند موجب افت كیفیت آنها شود؟ بلی. كوك و رگلاژ منظم سالیانه مهمترین عامل در حفظ و ارتقاء كیفیت پیانوهای آكوستیك است. پیانوهای گرانقیمت علاوه بر كوك و رگلاژ نیازمند مراقبت های خاص دیگری نظیر تنظیم دقیق میزان رطوبت نیز هستند. لذا به هنگام خرید سازهای آكوستیك همواره در نظر داشته باشید كه نگهداری این سازها نیازمند صرف هزینه‌ی نگهداری است. اغلب پیانوهای نو ، با انجام 5-6 دوره كوك و رگلاژ منظم در چند سال اول به بهترین وضعیت از نظر صدا و اكشن می‌رسند (البته به شرط آنكه به طور منظم نواخته شوند).
