بد نیست نگاهی به سناریوی تکراری زیر بیاندازیم: شما به یک فروشگاه پیانو می‌روید و فروشنده به گرمی با جمله‌ی : «سلام، می‌تونم کمکتون کنم؟ » به استقبال شما می‌آید. شما به او توضیح می‌دهید که می‌خواهید پیانویی را برای دختر و یا پسرم تهیه کنم و برای این کار نیاز به راهنمایی دارید. به نظر ساده می‌رسد . نه ؟
==============
نویسنده : Graham Howard
مترجم : محسن جوزی
این مطلب از کتاب راهنمای جامع خرید پیانوهای دیجیتال انتخاب شده است. برای دریافت کتاب به اینجا مراجعه کنید.
==============
بسیار خوب ...
فروشنده شروع می‌کند و درباره‌ی تفاوت اکشن GHE و GH ، پولیفونی، اکشن با وزن متغیر چکش، حساسیت تاچ، مکانیزم رهاسازی، دوصدایی و .... برای شما توضیح می دهد.
شما به هیچ وجه انتظار شنیدن این توضیحات را نداشتید و حالا متوجه شده اید که خرید پیانو کار خیلی آسانی هم نیست .
اکنون در حالی که کمی گیج شده اید فروشگاه را ترک میکنید.
سپس تصمیم می گیرد تا با استفاده از اینترنت اطلاعات بیشتری در این زمینه کسب کنید.
دوباره با همان اصطلاحاتی که در فروشگاه شنیده بودید مواجه می شوید.
این اصطلاحات دیگر چه هستند؟
واقعیت این است که برای توصیف نحوه‌ی عملکرد قسمتهای مختلف پیانو اصطلاحات بسیاری مورداستفاده قرار می‌گیرد و کار وقتی سخت تر میشود که متوجه شوید سازنده‌گان مختلف، از اصطلاحات یکسانی برای بیان ویژگیهای ساز استفاده نمی‌کنند.
اکنون قصد دارم شما را با اصطلاحات رایج در باره‌ی پیانوهای دیجیتال آشنا کنم تا این‌بارکه به فروشگاه رفتید بعد از توضیحات فروشنده، سر خود را به نشانه‌ی فهم کامل تکان دهید!!
کلاویه های سنگین شده
وزن کلاویه‌ها در پیانو های مختلف با یکدیگر متفاوت است. در مواجهه با برندهای مختلف در بازار ممکن است با اصطلاحات زیر روبرو شوید:
● کمی سنگین شده- Light-weighted
● نیمه سنگین شده- Semi-weighted
● سنگین شده- Weighted
● متوسط سنگین شده- Medium-weighted
● کاملا سنگین شده- Fully-weighted
تفاوت در وزن کلاویه‌های ذکر شده بسیار کم است. به طور کلی بهتر است پیانویی‌که تهیه می کنید کلاویه‌های کاملا سنگین شده داشته باشد. البته قیمت این پیانو ها عموما گران است. بنابراین درصورتی که بودجه‌ی شما برای خرید آنها کافی نیست گزینه‌ی بعدی خرید پیانویی با وزن متوسط کلاویه است.
توجه : سازندگان مختلف از اصطلاحات مختص خودشان برای توصیف سنگینی تاچ استفاده می‌کنند و بنابراین همین موضوع می تواند شما را کمی سردرگم کند. به عنوان مثال پیانوهای بسیاری وجود دارند که به ادعای سازنده کاملا سنگین شده هستند ولی درعمل در رده‌ی نیمه سنگین شده قرار می‌گیرند.
از طرفی پیانوهای دیگری نیز هستند که با تاچ کاملا سنگین، کلاویه های بیش از حد سنگینی دارند، به طوری که نوازندگی بر روی آنها نیاز به انگشتان یک سنگ نورد حرفه ای دارد! چنین پیانوهایی برای آموزش به هیچ عنوان توصیه نمی‌شوند و استفاده از آنها موجب عدم فراگیری صحیح تکنیکهای نوازندگی میشود. عموما نوازندگانی که با کلاویه‌های بیش از حد سنگین تمرین می‌کنند در آینده نمی توانند کنترل خوبی بر روی کلاویه ها داشته باشند.
در واقع این پیانو ها به اشتباه کاملا سنگین نام‌گذاری شده اند و باید آنها را در دسته‌ی فوق‌العاده سنگین شده دسته بندی کنیم.
نکته : تشخیص کلاویه های فوق‌العاده سنگین خیلی هم کار سختی نیست. در این جا سعی می کنم چند راهکار ساده را معرفی کنم :
۱- این پیانو ها معمولا در رده‌ی قیمتی ۲۹۹ تا ۴۰۰ پوند قرار دارند. البته برخی اوقات دیده ام که با قیمت های بالاتری نیز به فروش می‌رسند.
۲- برخی اوقات این پیانوها تخفیف بسیاری خورده‌اند به طوری که به راحتی می توان نسبت به قیمت کاذب آنها شک کرد.
۳- در لیست ۱۰ و یا ۲۰ برند برتر که در ادامه ی این کتاب خواهید دید قرار نگرفته‌اند.
اگر پیانویی نو در محدوده ی قیمت ۲۹۹ تا ۴۰۰ پوند قرار داشت ولی برند آن در لیست ۱۰ برند برتر پایین تر از ۵۰۰ پوند نبود بهتر است در خرید آن تجدید نظرکنید.
در ادامه، برندها و مدلهای مختلف از نظر وزن کلیدها دسته بندی شده اند. برای این کار من به مدت ۶ ماه تمامی مدل ها را از نظر کیفیت و وزن تاچ مورد بررسی قرار داده‌ام.
کلاویه‌های کمی (light)سنگین شده
چند نمونه از مدل هایی که دارای کلاویه های کمی سنگین شده هستند :
YAMAHA : مدلهای PSR, EZ, YPT, DGX230, DGX530, NP11, NP31, NP-V60, NP-V80
CASIO : مدلهای CTK و LK
KORG: سری PA
کلاویهی پیانوهای دیجیتال می‌تواند به صورت نیمه سنگین شده، سنگین شده، متوسط سنگین شده و کاملا سنگین شده باشد. این به این معناست که وزن کلاویهی آنها از کیبوردهای الکترونیکی ۶۱ کلاویه‌ای سنگین تر است. پیانوهایی که دارای کلاویه‌های کاملا سنگین شده هستند تاچی مشابه با پیانوهای آکوستیک دارند.
کلاویه‌های نیمه (semi) سنگین شده
چند نمونه از مدل هایی که دارای کلاویه های نیمه سنگین شده هستند :
Chase تمامی مدلها
Gear4Music مدلهای SP ، DP و V
Hemingway تمامی مدلها
Mantova تمامی مدلها
Suzuki تمامی مدلها
Thomann تمامی مدلها به جز DP50
Williams تمامی مدلها
کلاویه‌های سنگین شده
چند نمونه از مدل هایی که دارای کلاویه های سنگین شده هستند :
CASIO : مدلهای CDP120 و CDP220
Galileo : تمامی مدلها
Orla: تمامی مدلها
Thomann : مدل DP50
کلاویه‌های متوسط ( Medium) سنگین شده
چند نمونه از مدل هایی که دارای کلاویه های متوسط سنگین شده هستند :
Broadway مدل B2
CASIO : مدلهای Celviano و PX Privia
Kawai : مدلهای CL26, CL36, KDP90, ES100
Korg : مدلهای SP170S, SP280, LP380
Kurzweil : مدل KA110
Yamaha : مدلهایDGX650, P45, P115, YDP142, YDP-V240
کلاویه‌های کاملا ( fully) سنگین شده
چند نمونه از مدل هایی که دارای کلاویه های متوسط سنگین شده هستند :
Broadway : مدلهای EZ-102, B1, B3, BG1, MK10
Classenti : مدلهای CDP1, CDP2, CDP3i, UD1, DG1, GR1i
Kawai : مدلهای CN25, CN35, CA17, CA67, CA97, CS4, CS7, CS10, ES7
Kurzweil : مدلهای M210, M1, M3W, MPS10, MPS20, MP10F, MP15,MP20F, CUP2, CUP110, CUP2A, MPG200, CGP220W
Roland : مدلهای RP401R, F140R, RD800, F20, FP50, FP80, HP504, HP603, HP605, HPi50e, LX7, LX17 , DP90e, DP90Se
Yamaha : مدلهای YDP-S52, YDP162, YDP181, CLP525, CLP535, CLP545, CLP575, CLP585, CLP565GP, CVP701, CVP705, CVP709, CVP709GP, P255, CP300, NU1, N1, N2, N3
توجه : پیانوهای دیجیتالی که کلاویه هایی کاملا سنگین دارند حسی شبیه به حس نواختن بر روی پیانوي آکوستیک ایجاد می‌کنند.
کلاویه های حساس به ضربه
( سطوح دینامیک)
اگر کلاویه‌های پیانو را به آرامی فشار دهید صدای ضعیفی ایجاد می شود و هنگامی که با شدت بیشتری به کلاویه ضربه بزنید، به نسبت صدای قوی تری می‌شنوید. منظور از عبارت «کلاویه‌های حساس به ضربه» این است که میزان قدرت صدا با توجه به شدت ضربه تغییر می‌کند . در واقع اگر بخواهیم علمی تر صحبت کنیم هر چه کلاویه با سرعت بیشتری پایین برود صدا با قدرت بیشتری ایجاد میشود.
بنابراین در هنگام خرید پیانوهای دیجیتال بهتر است سازی را تهیه کنید که سطوح قدرت (سطوح دینامیک) بیشتری داشته باشد.
کمی پیچیده است. نه؟
سازندگان مختلف از عبارتهای متفاوتی برای بیان این موضوع استفاده می‌کنند. در این جا به سه مورد از این اصطلاحات گیج کننده اشاره می‌کنیم:
● سطوح حساسیت ضربه- Touch sesitivity levels
● سطوح پاسخ‌دهی ضربه - Touch response levels
● سطوح دینامیک- Dynamic levels
داستان زمانی دشوار تر میشود که برخی به اشتباه سعی می‌کنند موضوع دیگری نظیر وزن کلاویه‌ها را با استفاده از اصطلاحات بالا توصیف کنند.
برخی از پیانوها گزینه‌ای دارند که با تنظیم آن میتوان حس تاچ را سنگین‌تر و یا سبکتر کرد که الان قصد ندارم به آن بپردازم.
پس دوباره به بحث حساسیت ضربه برمی‌گردیم. از این به بعد برای توضیح تعداد سطوح حساسیت ضربه یا تاچ از عبارت« سطوح دینامیکی» و یا «سطوح قدرتی» استفاده می‌کنیم.
اگر شما بر روی پیانو و یا کیبوردی که فاقد کلاویه‌های حساس به ضربه است تمرین کنید در نهایت تکنیک ضعیفی خواهید داشت. با این وجود اگر قرار باشد بعد از سالها نواختن برروی سازی بدون حساسیت به ضربه، به سراغ یک پیانوی آکوستیک بروید به سختی می‌توانید خودتان را با شرایط جدید وفق دهید.
پیانوهای دیجیتال مختلف بسته به برند و مدل، ممکن است ۱ تا ۶ سطح دینامیکی داشته باشند.
اغلب پیانوهای ارزان قیمت ۱ تا ۳ سطح دینامیکی دارند. طبیعتا هر چقدر سطوح دینامیکی بیشتری داشته باشیم صدای ساز و احساس نواختن طبیعی تر خواهد بود.
بیشتر سازندگان مطرح نظیر یاماها، رولند، کاوایی، کاسیو، کلازنتی، براودوی و کورزویل از ۳ تا ۶ سطح دینامیکی استفاده می‌کنند. اغلب مدلهای ارزان قیمت این سازندگان دارای ۳ تا ۴ سطح دینامیکی است. مدلهای متوسط اغلب ۴ سطح و پیانوهای گرانقیمت ۵ تا ۶ سطح دینامیکی دارند.
واقع چکش با هر شدتی که به سیم ضربه بزند به همان نسبت صدای قوی تری ایجاد میشود. با این وجود حتی خبره ترین تکنسین های پیانو تنها قادرند ۶ تا ۷ (و حداکثر ۸ ) سطح دینامیکی را تشخیص دهند. به همین دلیل در پیانوهای دیجیتال سعی میشود تا تعداد سطوح دینامیکی به عدد ۶ تا ۷ نزدیک باشد. پیانوهای با سطوح دینامیک کمتر، نوازنده را در اجرای جنبه های بیانی و احساسی دچار مشکل می‌کنند.
نکته مهم : به هنگام خرید پیانوی دیجیتال دقت کنید که پیانو ی مورد نظر شما حداقل دارای ۴ سطح دینامیک باشد.
چنانچه پیانویی که با آن تمرین میکنید سطوح دینامیکی کمتری داشته باشد، تکنیک نوازندگی و به ویژه توانایی شما در ایجاد احساس رشد نخواهد کرد. چرا که بیان احساس در پیانو به طور مستقیم با شدت صدا در اتباط است.
اگر روزی بخواهید بر روی یک پیانوی آکوستیک اجرا کنید متوجه می‌شوید که نمی توانید شدت صدا را به درستی کنترل کنید و عموما کلاویه ها را با شدت بسیار زیاد ضربه می‌زنید. زیرا به هنگام اجرا بر روی پیانوی دیجیتال برای کمی بالابردن صدا مجبور بودید کلاویه ها را با شدت بسیار زیاد ضربه بزنید و این موضوع به شکل یک عادت بد در تکنیک شما جای گرفته است.
در نهایت مجبور هستید دوباره انگشتانتان را با وضعیت جدید وفق دهید تا بتوانید با احساس بنوازید و این کار سختی است!
در موسیقی برای بیان شدّت های مختلف از علائم مشخصی استفاده میشود( به ترتیب از راست به چپ صدا از قوی‌ترین شدت به ضعیف ترین شدت کاهش می‌یابد) :
pp p mp mf f ff
همانطور که در ادامه خواهید دید، هر چقدر تعداد سطوح دینامیک پیانو بیشتر باشد تعداد بیشتری از سطوح بلندی صدا قابل ایجاد خواهد بود.
سه سطح دینامیک : mp mf f
چهار سطح دینامیک : mp mf f ff
پنج سطح دینامیک : p mp mf f ff
شش سطح دینامیک : pp p mp mf f ff
به خاطر داشته باشید پیانویی که تهیه میکنید حتما نسبت به ضربه حساس باشد و حداقل چهار سطح دینامیک داشته باشد. با چهار سطح دینامیک، پیانو به امتیاز ۷ از ۱۰ می‌رسد و برای رسیدن به امتیاز بالاتر از ۷ ، حداقل به ۵ سطح دینامیک نیاز داریم.
اکشن مجهز به کلاویه‌های با وزن متفاوت
در پیانوهای آکوستیک با توجه به تغییر اندازه و وزن چکش‌ها، وزن کلاویه از سمت چپ به راست (بم به زیر) به تدریج کاهش پیدا می‌کند. علت این موضوع این است که در قسمت بم(چپ)سیم ها کلفت تر و در قسمت زیر سیم ها نازکترند. بنابراین برای داشتن صدایی یکدست و متناسب لازم است تا اندازه‌ی چکش ها به تدریج به سمت نتهای زیر کوچکتر شود. همین کوچکتر شدن چکش موجب میشود که میزان مقاومت کلید به هنگام پایین رفتن کلاویه کاهش پیدا کرده و کلاویه سبکتر به نظر برسد.
سازندگان پیانوهای دیجیتال نیز در سالهای اخیر سعی کرده‌اند تا این ویژگی را شبیه سازی کنند و در نتیجه مدلهایی که مجهز به این سیستم هستند حس نزدیکتری به تاچ پیانوهای آکوستیک دارند.
صحیح ترین اصطلاح برای بیان این موضوع «اکشن با وزن متغیر چکش» (graded hammer action) است که شرکتهایی نظیر یاماها، کورزویل، کاوایی، برادوِی و کلازنتی از آن استفاده می‌کنند.
جالب این‌جاست که سازندگان مختلف برای ترغیب مشتریان خود از عبارتهای متفاوتی استفاده می‌کنند.
برای مثال به چند مورد از این عبارت‌ها اشاره می‌کنم :
● یاماها در سری جدید پیانوهای کلاوینوا از عبارت ‘linear graded hammer action’ استفاده کرده است.
● رولند از عبارت’progressive hammer action’ استفاده می‌کند.
● کاسیو از عبارت’scaled hammer action’ استفاده می‌کند.
● سوزوکی از عبارت’balanced hammer action’ استفاده می‌کند.
توجه : متغیر بودن وزن کلاویه‌ها در پیانوهای دیجیتال به عنوان یک ویژگی کلیدی محسوب نمی‌شود.
اکشن مجهز به مکانیزم رهاسازی (Escapement )
اگر بر روی یک پیانوی آکوستیک کلاویه را خیلی نرم به سمت پایین فشار دهید می‌توانید مکانیزم رها سازی را احساس کنید. کلید در انتهای راه خود به سمت پایین با گیر بسیار ناچیزی مواجه شده و بقیه مسیر به سمت انتهای عمق کلید را آزادانه تر طی می‌کند. این موضوع به دلیل آزاد شدن جک از زیر چکش ایجاد میشود و به همین دلیل رهاسازی و یا Set-off نامیده شده است.
سازندگان پیانوهای دیجیتال نیز سعی کرده اند تا این حس را نیز شبیه سازی کنند ولی به طور کل وجود ویا عدم وجود این پارامتر نقشی در کیفیت نوازندگی ساز ندارد.
از طرفی در صورتی که سازنده نتواند شبیه سازی این مکانیزم را به درستی انجام دهد ممکن است ناخواسته به کیفیت اکشن صدمه بزند. در پیانوهای اکوستیک چگونگی رهاسازی جک توسط تکنسین قابل تنظیم است و اگر چنانچه او نتواند به درستی این مکانیزم را تنظیم کند عملکرد اکشن با مشکل روبرو میشود.
ظاهرا سازندگان سازهای دیجیتال قصد دارند همه‌ی ویژگیهای پیانوهای آکوستیک را بر روی سازهای دیجیتال شبیه سازی کنند و در این شبیه سازی، نقاط منفی را نیز شبیه سازی می‌کنند.
این کار به نظر من دیوانگی است!
سیستم رها سازی به نظر من هیچ نقشی در نوازندگی ندارد ولی سازندگان استفاده از این روش سعی دارند قیمت سازهای خود را افزایش دهند .
این مکانیزم بر روی مدلهای گرانقیمت سری CLP یاماها، سری HP رولند و همچنین سری CA کاوایی کارگذاشته شده است.
نکته : اگر پیانویی که مدنظر شما است از مکانیزم رهاسازی بهره می‌برد قبل از خرید حتما پشت آن بنشینید و کمی با آن بنوازید. سعی کنید کلید ها را بسیار آرام فشار دهید و از نرم کار کردن این مکانیزم اطمینان حاصل کنید. چنانچه احساس کردید که در شبیه سازی رهاسازی اغراق شده است و حس نوازندگی شما را تحت تاثیر قرار می‌دهد از خرید آن صرف‌نظر کنید.
کنترل وزن کلید
برخی از پیانوهای دیجیتال امکان تغییر وزن کلیدها را برای نوازنده ممکن کرده‌اند. عموما این ویژگی در سه حالت سبک، استاندارد(حالت پیش فرض) وسنگین قابل تنظیم است.
حالت استاندارد قطعا طبیعی ترین حالت است.
ایده‌ی امکان تغییر وزن کلید ها به نظر ایده‌ی جالبی می‌آید ولی متاسفانه هنگامی که آن را از حالت استاندارد خارج می‌کنیم کیفیت تاچ کاملا افت می‌کند.
درصورتی که حالت سنگین انتخاب شود احساس میشود که کلید سفت شده و با وارد کردن فشار بیشتر ناگهان به سمت پایین می‌پرد!
با انتخاب حالت سبک، حس تاچ کاملا نامتعارف شده و احساس می‌کنیم کلید حالتی جهنده دارد و غیرقابل کنترل است.
حال سؤال این‌جاست که وقتی این گزینه در عمل غیرقابل استفاده است چه لزومی دارد که سازنده آن را بر روی ساز تعبیه کند؟ این نیز یکی از راهکارهاییست که سازندگان با استفاده از آن مشتری را گمراه کرده و امکان افزایش قیمت غیرمنطقی را برای خود فراهم می‌کنند.
اکشن های GH/ GHS/ GH3
این اصطلاحات مختص شرکت یاماها است و برای توضیح مکانیزم اکشن مورد استفاده در پیانوهای دیجیتال ساخت این شرکت به کار می‌رود.
GHS مخفف عبارت Graded Hammer Standard است. این اکشن ابتدایی ترین اکشن شرکت یاماها است. وزن کلاویه ها در این مکانیزم متغیر است ولی تاچ آن کاملا سبک است. این مکانیزم در مدلهای ارزان قیمتی نظیر P45، P115 و YDP142 مورد استفاده قرار گرفته است.
GH ( ویا GHE ) نسل پیشرفته تر اکشن GHS محسوب میشود. این اکشن از قابلیت های اجرایی و بیانی بیشتری نسبت به GHS برخوردار است و در مدلهای رده‌ی متوسط یاماها نظیر YDP162 ، P255 ، YDP-S52 و CP300 به کار گرفته شده است.
GH3 مخفف عبارت Graded Hammer Premium است. این مکانیزم نوع ارتقاء یافته‌ی اکشن GH است و باتوجه به استفاده از سنسورهای مختلف در این اکشن سرعت تکرار نتها افزایش یافته است.
این اکشن در مدلهایی نظیر CLP525 ، CVP601 ، CVP605 ، CVP609 و CVP609GP به کار رفته است.
GH3X و NWX به عنوان جدیدترین نسل اکشن های شرکت یاماها شناخته میشوند.
GH3X نوع ارتقاء یافته‌ی اکشن GH3 است و NWX اکشنی از جنس چوب طبیعی است.
اکشن GH3X در مدلهای CLP535 و CLP565GP و اکشن NWX در مدلهای CLP545 ، CLP575 و CLP585 مورد استفاده قرار گرفته است.
تقسیم کلاویه ها (Split)
در صورتی که پیانو مجهز به سیستم تقسیم کلاویه باشد مي توان کلیدها را به دو قمست تقسیم کرده ودر هر قسمت صدای متفاوتی داشته باشیم. به عنوان مثال می‌توانیم ازنت دو وسط به سمت راست را بر روی صدای هارپیسکورد تنظیم کنیم و بقیه‌ی کلیدها در قسمت پایینتر از دو وسط صدای ارکستر زهی داشته باشند. این ویژگی در اجراهای گروهی و به ویژه زمانی که می خواهید به تنهایی اجرای زنده داشته باشید بسیار به کار می‌آید.
چند صدایی(پولیفونی)
در حال حاضر میزان پولیفونی در بیشتر سازهای دیجیتال ۳۲، ۶۴، ۱۲۸ ویا ۲۵۶ نت است. در سازهای قدیمی تر این میزان پولیفونی عموما ۳۲ و یا ۶۴ نت بود.
عدد پولیفونی بیانگر تعداد صدا(نت) هایی است می‌تواند به طور همزمان توسط ساز پخش شود. این صداها شامل نت هایی که صدای آنها توسط پدال ادامه می‌یابد نیز میشود.
به طور کلی پولیفونی ۶۴ به طور کامل جوابگو و چه بسا فراتر از نیاز ما است . اما اگر قرار باشد از امکاناتی نظیر صداهای چند لایه، افکت های صوتی ، ریتم و پرکاشن در این سازها استفاده کنیم میزان پولیفونی اهمیت پیدا می‌کند. چرا که با ترکیب صدا ها و افکت های مختلف به همراه آکوردهای پیچیده و نت های نگه داشته شده با پدال، تعداد صداهای در حال پخش چندین برابر زمانی است که صدای پیانو به تنهایی استفاده میشود.
توصیه : پولیفونی ۳۲ برای افراد مبتدی کاملا مناسب و کافی‌است. پولیفونی ۶۴ برای تمامی سبک ها و قطعات پیچیده‌ی پیانو کافی است . پولیفونی ۱۲۸ و بالاتر برای آهنگسازان و نوازندگانی که تمایل به استفاده از صداها و افکت های چند لایه دارند مناسب است.
خروجی/ ورودی میدی (یو اس بی)
پلتفرم میدی (MIDI) امکان اتصال ساز به کامپیوتر و یا سایر دستگاههای صوتی (مجهز به میدی ) را میسر می‌کند. این یکی از پرکاربردترین قابلیت‌های پیانوهای دیجتال است. با این سیستم هر نتی که برروی ساز نواخته میشود به کامپیوتر منتقل میشود . بنابراین یکی از مهمترین کاربردهای آن در آهنگسازی است. همچنین این قابلیت برای آموزش خردسالان و استفاده از نرم افزارهای مرتبط بسیار ضروری است.
در صورتی که پیانوی شما خروجی یو اس بی داشته باشد تنها با استفاده از یک کابل یو اس بی می‌توانید ساز را به کامپیوتر متصل کنید. در صورتی که بخواهید از درگاه استانداردخروجی /ورودی میدی استفاده کنید به یک رابط میدی به یواسبی نیاز دارید. به کمک میدی و استفاده از نرم افزارهایی نظیر Music Notation و Sibelius می‌توانید آنچه را که بر روی ساز می نوازید را به نت تبدیل کنید.
علاوه بر نرم افزار های نت نویسی، تمامی نرم افزار ساخت موسیقی از پلتفرم میدی پشتیبانی می کنند. همچنین تمامی سینتی‌سایزر ها و ماژول های صوتی نیز از میدی برای تبادل اطلاعات موسیقایی استفاده می‌کنند.
برخی از پیانوهای دیجیتال درگاه اتصال فلش یواسبی نیز دارند و از این طریق فایلهای میدی و یا فایلهای صوتی را بر روی حافظه‌ی فلش ذخیره می‌کنند.
خروجی/ ورودی AUX
درصورتی‌که پیانوی شما مجهز به درگاه AUX باشد می‌توانید آن را به طیف وسیعی از سیستم های صوتی نظیر اسپیکر، آمپلی فایر، میکسر، کارت صوتی و سیستم‌های صوتی خانگی متصل کنید.
برخی از پیانوهای دیجیتال فاقد این درگاه هستند ولی میتوان صدا را از طریق جک هدفون به سیستم های صوتی هدایت کرد. اما امکان هدایت سیگنال های صوتی از دستگاههای دیگر به آن وجود ندارد.
امکانات ضبط صدا
وجود سیستم ضبط استاندارد تمام آن چیزی‌است که یک نوازنده از پیانوی دیجیتال خود انتظار دارد. چرا که عموما ضبط های پیشترفته با استفاده از سیستم میدی و به کمک کامپیوتر انجام میشود.
سیستم ضبط استاندارد معمولا امکان ضبط حداکثر دو ترک را فراهم می‌کند. معمولا پیش از ضبط ابتدا باید ترک مورد نظر را انتخاب کنید و بعد ضبط را آغاز کنید. پس از ضبط، فایلی در حافظه‌ی داخلی پیانو ذخیره می شود و می توان آن را مجددا پخش کرد.
گاهی اوقات لازم میشود بر روی هر ترک به طور جداگانه چیزی را ضبط کنیم و سپس هر دو ترک را به طور همزمان پخش کنیم. با این‌کار می‌توانیم کارهای جالبی را خلق کنیم.
البته دقت کنید که حافظه‌ی ضبط برخی از پیانو ها پس از خاموش شدن پاک میشود.
مترونوم داخلی
مترونوم ابزاری است که قابلیت ایجاد ضربانی با سرعت مشخص را دارد و می‌تواند به درک و کنترل بهتر ریتم کمک کند. امروزه تقریبا تمامی پیانوهای دیجیتال این قابلیت را در درون سیستم خود جای داده‌اند.
توان بلندگو
قانون عمومی برای انتخاب توان بلندگو این است که برای یک اتاق با اندازه ی متوسط به ۲۴ وات قدرت (۲ بلندگوی ۱۲ واتی) نیاز داریم.
البته صدای خروجی علاوه بر میزان وات بلندگوها، به قدرت و کیفیت آمپلی فایر و شرایط آکوستیک کابینت ساز هم بستگی دارد. بنابراین ممکن است این قانون همیشه کابردی نباشد. به عنوان مثال ساز برادوِی B1 از کیفیت بسیار بالایی در سیستم تقویت و پخش صوت برخوردار است و با وجود تنها ۱۴ وات قدرت به خوبی می تواند پاسخگوی یک اتاق متوسط باشد.
برا ی اتاق های بزرگتر به ۳۰ تا ۴۰ وات قدرت نیاز داریم (دو اسپیکر ۱۵ و یا ۲۰ وات ). اگر تصمیم دارید از پیانو در سالن های کوچک تا متوسط استفاده کنید به قدرتی در حدود ۸۰ وات نیاز دارید.
برای سالن های بزرگتر بهتر است سیستم صوتی مجزایی برای تقویت صدا مورد استفاده قرار گیرد.
نکته : حداقل میزان قدرت لازم برای یک پیانوی دیجیتال ۲ بلندگوی ۱۲ وات و یا ۴ بلندگوی ۵ وات است.
انتقال
سیستم انتقال (Transpose) به شما این امکان را می‌دهد تا بدون نیاز به تغییر نت اصلی ، قطعه را در گامهای متفاوت اجرا کنید. در عمل این ویژگی بیشتر به هنگام همراهی با سازهای انتقالی نظیر ساز های بادی به کار می‌آید. البته نوازندگان حرفه‌ای پیانو معمولا نیازی به این سیستم نداشته و قادر هستند قطعات را در گامهای متفاوت اجرا کنند.
طنین
منظور از طنین (Reverb) همان باقی ماندن صدا در فضای اطراف است. میزان طنین بسته به شرایط آکوستیک محیط متفاوت است و با بزرگ تر شدن محیط میزان آن افزایش می‌یابد.
در پیانوهای دیجیتال میزان طنین صدا عمدتا قابل تنظیم است و میتوان حالت هایی نظیر طنین اتاق، سالن کوچک، سالن بزرگ و ... را انتخاب نمود. سیستم پردازش مرکزی نیز به تناسب میزان طنین را شبیه سازی می کند.
دوصدایی
این سیستم یکی از بهترین امکانات پیانوهای دیجیتال محسوب میشود. با استفاده از این ویژگی میتوان صدای دو ساز متفاوت را به طور همزمان ترکیب و پخش نمود.
اگر علاقه مند به استفاده از حالت دوصدایی هستید سعی کنید پیانویی با پولیفونی بالا (۱۲۸یا بالاتر) تهیه کنید.
رزونانس سیم‌ها
رزونانس سیم چیست؟
اگر در یک پیانوی آکوستیک یکی از کلاویه ها را فشار دهید،صدای آن کلید را می‌شنوید. حال اگر به هنگام ضربه زدن به یک کلید، کلیدهای دیگری نیز پایین باشند (صداخفه کن های مربوط به آن کلید ها آزاد باشد) متوجه می‌شویدکه سیم های آزاد نیز مرتعش شده و به صدا در می‌آیند. علت این امر این است که فرکانس برخی از هارمونیک های نت نواخته شده، با فرکانس سیم های آزاد مشابه است. البته شدت صدای ایجاد شده توسط رزونانس بسیار ضعیف است ولی وقتی این صداها با صدای اصلی پیانو ترکیب میشوند و صدای بسیار پر و غنی ایجاد می‌کند.
با فشردن پدال سمت راست و آزاد شدن تمامی صداخفه‌کن‌ها، تمامی هارمونیک ها به صدا درمی آیند. یکی از دلایلی که موجب می شود پیانیست‌های حرفه ای صدای پیانوهای دیجیتال را مرده و بی روح بنامند همین عدم وجود هارمونیک ها است.
برای تست این که پیانوی مورد نظر شما دارای سیستم شبیه ساز رزونانس است یا نه به طریقه‌ی زیر عمل کنید:
از نت دوی وسط(چهارمین نت دو از سمت چپ پیانو) به ترتیب به سمت راست نتهای دو، می و سل را خیلی آرام به سمت پایین فشار دهید ( آکورد دوماژور) و نگه دارید. درحالی‌که کلیدها همچنان پایین نگه داشته داشته شده اند نت دوی سمت چپ دوی وسط را با قدرت ضربه بزنید.
اگر این پیانو دارای شبیه ساز رزونانس باشد باید صدای ضعیف نتهای دو ، می و سل را به خوبی بشنوید.
آیا وجود شبیه ساز رزونانس در پیانو الزامی است؟
اگر شما نوازنده‌ی حرفه‌ای هستید جواب این سؤال بلی است ولی درصورتی که به تازگی شروع به یادگیری پیانو کرده‌اید عدم وجود شبیه ساز رزونانس هیچ مشکلی برای شما به همراه نخواهد داشت.
نمونه‌صدای بالا آمدن کلید (Key off samples)
در پیانوهای آکوستیک هر کلید دارای یک صدا خفه کن مجزا است که با فشردن کلید از سیم جدا شده و بعد از رها کردن کلید دوباره به سیم متصل شده و از ادامه ی ارتعاش آن جلوگیری می‌کند.
از لحظه ای که صدا خفه کن به سیم برخورد می کند تا هنگامی که صدای سیم به طور کامل قطع شود به اندازه‌ی چند دهم ثانیه زمان لازم است و در این مدت صدا کیفیتی متفاوت خواهد داشت. در برخی از پیانو ها این ویژگی نیز شبیه سازی شده است.
نکته : به نظر من عدم قطع شدن سریع صدا در پیانوهای اکوستیک یکی از نقاط ضعف این پیانوهاست و این که چرا سازندگان سازهای دیجیتال اقدام به شبیه سازی نقاط ضعف هم می کنند کمی جای سؤال دارد. آیا آنها به دنبال اثبات برتری خود هستند و یا تنها به دنبال توجیهی برای افزایش قیمت مدلهای‌گران خود هستند؟ به نظر می‌رسد هردو موضوع در این جهت گیری نقش داشته باشد.
شفافیت (Brilliance)
این ویژگی صدای پیانو را تغییر می‌دهد و بوسیله‌ی آن میتوان میزان شفافیت و روشنی صدا را تغییر داد. وقتی شفافیت صدا را افزایش می‌دهیم صدا تیزتر و روشن تر میشود.
کوک دستگاهها و گام ها
کوک اصلی پیانو از زمان یوهان سباستین باخ بر اساس سیستم تعدیل شده انجام میشود که در آن اکتاو به ۱۲ قسمت مساوی تقسیم می شود. اما کوک های دیگری نیز وجود دارد که می تواند مورد استفاده قرار گیرد. برخی از این کوک‌ها مختص کشورهای شرقی و آسیایی نظیر کشورهای فارسی و عرب زبان است. برخی دیگر نیز کوک‌های مورد استفاده در اروپا است که تقریبا منسوخ شده اند.
امکان تغییر کوک درتمامی سازهای دیجیتال وجود ندارد. برای علاقه‌مندانی که به دنبال کوک ایرانی هستند توصیه میشود تا از سری CVP یاماها استفاده کنند. چرا که در این پیانوها امکان کوک تک تک کلیدها به طور مجزا وجود دارد.
صفحه نمایشگر
وجود صفحه نمایشگر نظیر چیزی که در مدلهای HPi رولند وجود دارد، برای آموزش کودکان بسیار مفید است. این نمایشگرها دروس موسیقی نظیر نام نتها، ریتم و ارتباط آنها با کلاویه‌های پیانو را در قالب بازی های متنوعی به کودکان ارائه می کنند (البته در حال حاضر تمامی این دروس به صورت آنلاین و بر روی تبلت در دسترس است).
نوع دیگری از نمایشگر ها که بر روی مدلهای CVP یاماها مورد استفاده وجود دارد قابلیت ها ی بی‌شماری را به ساز اضافه می کند. با توجه به این که پنل پیانوهای دیجیتال ابعاد محدودی برای جاسازی دکمه ها و کلیدهای متعدد دارد، وجود یک نمایشگر می‌تواند به مقدار زیادی دسترسی آسان و سریع به تمامی قابلیت های ساز را برای نسلی که با آیفون، آیپد و انواع ابزار های الکترونیکی بزرگ شده است فراهم کند.
البته این نمایشگرها برای کسانی که فقط به دنبال نواختن پیانو هستند هیچ مزیتی ندارد.
